Όνομα: Σπιρουλίνα
Εναλλακτικά ονόματα: Spirulina fusiformis, Spirulina maxima, Spirulina platensis
Περιγραφή
Η σπιρουλίνα δεν είναι βιταμίνη ούτε βότανο. Είναι ένα μικρό κυανοπράσινο φύκι που αναπτύσσεται τόσο σε θαλασσινό όσο και σε γλυκό νερό. Το χαρακτηριστικό χρώμα της οφείλεται στη χλωροφύλλη(την κύρια χρωστική ουσία των φυτών) και τη φυκοκυανίνη που περιέχει (πρόκειται για μια πρωτείνη που βρίσκεται αποκλειστικά στη σπιρουλίνα και σε μεγάλες ποσότητες). Από τα διάφορα είδη της, αυτό που συναντάμε στην Ευρώπη και την Αφρική είναι η Spirulina maxima, ενώ η Spirulina platensis βρίσκεται στην Κεντρική και Νότια Αμερική. Στην Ελλάδα σήμερα, παράγεται με καλλιέργεια στη Νιγρίτα του νομού Σερρών, αφού προηγήθηκε μελέτη του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου σχετικά με την επιλογή καταλληλότητας του τόπου.
Ανήκει στα κυανοβακτήρια και χρησιμοποιείται από παλιά, σαν διατροφικό προϊόν. Ωστόσο, σήμερα, που η τάση για βελτίωση και ενίσχυση της υγεία μας, έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις, η καλλιέργεια και η διάθεση της σπιρουλίνας για κατανάλωση, κερδίζει ολοένα και περισσότερο έδαφος. Ο λόγος γι΄αυτό είναι ότι, η σπιρουλίνα διαθέτει υψηλή περιεκτικότητα πρωτείνης και ω-3 λιπαρών οξέων, με σχεδόν μηδενική θερμιδική αξία, ενώ περιέχει περισσότερες από 100 πολύτιμες θρεπτικές ουσίες, που την καθιστούν μια εξαιρετικά σημαντική και πλήρη τροφή.
Η σπιρουλίνα παράγει θρεπτικές ουσίες με τη βοήθεια του ηλιακού φωτός και του διοξειδίου του άνθρακα της ατμόσφαιρας. Αποτελείται από πολλά κύτταρα, που σχηματίζουν αποικίες υπό μορφή νηματίων, τα οποία, τις περισσότερες φορές, είναι σπειροειδή, από όπου προέρχεται το όνομά της. Διαβιώνει και αναπτύσσεται σε ύδατα πλούσια σε ανθρακικά και όξινα ανθρακικά άλατα με αλκαλικό pH (μέχρι 11).
Η σπιρουλίνα μπορεί να καλλιεργηθεί σε λίμνες και ποτάμια αλλά, αυτό το είδος καλλιέργειας ενέχει τον κίνδυνο, να συλλεχθούν μαζί με τη σπιρουλίνα και άλλοι μικροοργανισμοί, επικίνδυνοι για την υγεία και την ασφάλεια των καταναλωτών. Μπορεί επίσης, να καλλιεργηθεί σε υπαίθρια συστήματα αλλά, και εδώ, μπορεί να επιμολυνθεί από άλλους μικροοργανισμούς, μύκητες ή βακτήρια ή ακόμη, και από άλλα, ανταγωνιστικά κυανοβακτήρια.
Τελικά, οι φωτοβιοαντιδραστήρες, κλειστά δηλαδή προστατευμένα συστήματα, φαίνεται να είναι ο καλύτερος τρόπος καλλιέργειας αφού διασφαλίζει βιομάζα υψηλής θρεπτικής αξίας αλλά ακόμη και σε αυτή την περίπτωση, μπορεί να αναπτυχθούν τοξικά κυανοβακτήρια. Η σπιρουλίνα καλλιεργείται συστηματικά εδώ και περίπου 20 χρόνια, σε πολλές χώρες του κόσμου, η δε ετήσια παγκόσμια παραγωγή της φτάνει τους 3.000 τόνους.
Συστατικά της Σπιρουλίνας
Η σπιρουλίνα περιέχει όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται ο οργανισμός, όχι μόνο βιταμίνες και μεταλλικά στοιχεία. Αποτελεί πηγή βιοχημικού οργανικού σιδήρου και ως τροφή, δεν είναι καθόλου τοξική. Περιέχει πρωτείνες, λιπίδια, σάκχαρα, βιταμίνες Β1, Β5, Β6, Ε, Α, C, β-καροτένιο, σίδηρο, ιχνοστοιχεία και μέταλλα, όπως ψευδάργυρος, χαλκός και μαγγάνιο, αντιοξειδωτικά, λιπαρά οξέα, και φυσικά χλωροφύλλη. Είναι επίσης, πλούσια πηγή μαγνησίου, καλίου, φωσφόρου και σελήνιου.
Το 65% με 71% της σπιρουλίνας είναι πλήρης πρωτεΐνη. Επιπρόσθετα είναι από τις λίγες φυτικές πηγές που προμηθεύουν στον οργανισμό μας βιταμίνη B12, αν και σύγχρονες επιστημονικές έρευνες έδειξαν ότι περιέχει χημικά ανάλογα της Β12.
Η σπιρουλίνα μας προμηθεύει επίσης υψηλές συγκεντρώσεις και άλλων διατροφικών στοιχείων όπως: αμινοξέα, οργανικά μέταλλα και μικροστοιχεία, χρωστικές ουσίες, συμπλέγματα φυτικών σακχάρων και ενζύμων, όλα στην πλέον αφομοιώσιμη μορφή.
Η σπιρουλίνα ανήκει στην κατηγορία των μπλεπράσινων αλγών εξαιτίας δύο χρωστικών ουσιών που υπάρχουν στην κυτταρική δομή της: της χλωροφύλλης (πράσινη) και της φυκοκυανίνης (μπλε).
Η ικανότητά της να φύεται σε ένα περιβάλλον αλκαλικό (8-11pH) και θερμό (32-45οC) εξασφαλίζει τέτοιες αγνές συνθήκες ανάπτυξης, ώστε να θεωρείται μία από τις πλέον καθαρές και φυσικώς αποστειρωμένες τροφές της φύσης.
Αλλά ας έρθουμε πιο αναλυτικά στην διατροφική της ανάλυση. Όπως είπαμε, η σπιρουλίνα παρέχει 65-71% πρωτεΐνες, οι οποίες είναι πλήρους βιολογικής αξίας, δηλαδή περιέχουν και τα οχτώ βασικά αμινοξέα στις απαραίτητες αναλογίες.
Επιπρόσθετα, η σπιρουλίνα προμηθεύει δέκα από τα δώδεκα μη βασικά αμινοξέα (δηλαδή αμινοξέα που το σώμα έχει τη δυνατότητα να συνθέσει από τα βασικά αμινοξέα). Αυτά είναι: αλανίνη (5.82%), αργινίνη (5.98%), ασπαρτικό οξύ (6.34%), κυστεΐνη (0.67%), γλουταμινικό οξύ (8.94%), γλυκίνη (3.5%), ιστιδίνη (1.08%), προλίνη (2.97%), σερίνη (4.00%), τυροσίνη (4.60%).
Από απόψεως μετάλλων, η σπιρουλίνα παρέχει στον οργανισμό αφθονία οργανικών μετάλλων.
Η σπιρουλίνα μας προμηθεύει με μέταλλα και ιχνοστοιχεία υψηλής βιοδιαθεσιμότητας όπως κάλιο (15.400mg/kg), ασβέστιο (1.315mg/kg), ψευδάργυρο (39mg/kg), μαγνήσιο (1.915mg/kg), μαγγάνιο (25mg/kg), σελήνιο (0.40ppm), σίδηρο (580 mg/kg), φώσφορο (8.942 mg/kg) κ.α.
Ο σίδηρος που περιέχει η σπιρουλίνα, σε αντίθεση με άλλες φυτικές πηγές σιδήρου, είναι υψηλής βιοδιαθεσιμότητας για το ανθρώπινο πεπτικό σύστημα.
Από απόψεως βιταμινών, η σπιρουλίνα είναι μια πολύ καλή πηγή φυσικών καροτενοειδών όπως βήτα καροτίνης, κρυπτοξανθίνης, ξανθοφύλλης, λουτεΐνης, ζεαξανθίνης κ.τ.λ.
Ακόμη, παρέχει σημαντικής σπουδαιότητας βιταμίνες όπως Β6, βιοτίνη, Β12, Β5, φολικό οξύ, ινοσιτόλη, νιασίνη, ριβοφλαβίνη, θειαμίνη, βιταμίνη Ε και Κ.
Η σπιρουλίνα όπως προαναφέραμε είναι πλούσια σε φυσικές χρωστικές ουσίες που παίζουν σημαντικό ρόλο στη βιοχημεία της ζωής. Από αυτές τις χρωστικές ουσίες η πιο σημαντική είναι η χλωροφύλλη. Η χλωροφύλλη είναι το ‘πράσινο αίμα’ των φυτών με δομή παρόμοια με την αιμοσφαιρίνη του αίματος.
Είναι χρήσιμη για τη δόμηση υγιούς αίματος, για την ομαλή έκκριση των γαστρικών οξέων και για την πρόληψη και καταπολέμηση της δυσκοιλιότητας. Η χλωροφύλλη επίσης έχει αντιφλεγμονώδεις, αντισηπτικές, επουλωτικές και αναζωογονητικές για τον οργανισμό ιδιότητες.
Βασικά αμινοξέα % ποσοστό περιεκτικότητας
Ισολευκίνη 4,13
Λευκίνη 5,80
Λυσίνη 4,00
Μεθειρνίνη 2,17
Φαινυλαλανίνη 3,95
Θρεονίνη 4,17
Τρυπτοφάνη 1,13
Βαλίνη 6,00
Η χρωστική που δίνει μπλε απόχρωση στη σπιρουλίνα είναι η φυκοκυανίνη, για την οποία πιστεύεται ότι βοηθάει στην ομαλή ηπατική λειτουργία.
Περιέχει 5% λιπαρά χωρίς καθόλου χοληστερόλη, ένα μεγάλο ποσοστό των οποίων βρίσκεται με τη μορφή των απαραίτητων ω-6 και ω-3 λιπαρών οξέων και ένα θειικό πολυσακχαρίτη, τη σπιρουλάνη, που είναι ιδιαίτερα πολύτιμος για την υγεία μας. Παρ΄όλα τα όσα πολύτιμα συστατικά περιέχει, μία κουταλιά της σούπας σπιρουλίνα, έχει μόνο 20 θερμίδες και 1,7 γρ. υδατανθράκων.
Σπιρουλίνα: Θεραπευτικές δράσεις και χρήσεις
– ενισχύει την καλή λειτουργία του εγκεφάλου και τη μνήμη
– ενισχύει την καρδιακή λειτουργία
– βοηθάει σε περίπτωση χρόνιας ηπατίτιδας
– Μπορεί να μειώσει την “κακή” χοληστερόλη (LDL) και τα επίπεδα των τριγλυκεριδίων στο αίμα
– ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα
– είναι αντιφλεγμονώδης, περιορίζοντας μολύνσεις και φλεγμονές
– ενισχύει την καρδιακή λειτουργία
– βοηθάει σε περίπτωση χρόνιας ηπατίτιδας
– Μπορεί να μειώσει την “κακή” χοληστερόλη (LDL) και τα επίπεδα των τριγλυκεριδίων στο αίμα
– ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα
– είναι αντιφλεγμονώδης, περιορίζοντας μολύνσεις και φλεγμονές
– ιδανική για άτομα που πάσχουν από αναιμία
– μειώνει την αρτηριακή πίεση
– βοηθά στην ενίσχυση του μυϊκού ιστού, στην τόνωση και την απόδοση των αθλητών, των εγκύων και των ηλικιωμένων.
– για τη διατήρηση γερών οστών
– έχει αντιοξειδωτική, αντικαρκινική και αντιγηραντική δράση
– καταπολεμά την αλλεργική ρινίτιδα
– έχει ισχυρές αντι-ιικές ιδιότητες
Κλινικές έρευνες για τη Σπιρουλίνα
Διαβήτης
Κλινικές έρευνες έδειξαν ότι η λήψη σπιρουλίνας από άτομα που έπασχαν από διαβήτη τύπου 2 (T2DM), είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα, γεγονός που διαπιστώθηκε τόσο με τη μέτρηση του σακχάρου νηστείας (8 ώρες αποχής από λήψη τροφής), όσο και με μέτρηση της γλυκόζης 2 ώρες μετά τη χορήγηση στους ασθενείς 75g γλυκόζης. Συνακολούθως με τη μείωση των προαναφερθέντων δεικτών, παρατηρήθηκε σημαντική μείωση και της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης HbA1c, η οποία αντικατοπτρίζει τη μέση τιμή σακχάρου του αίματος τους τελευταίους τρεις μήνες πριν την εξέταση. Η παραπάνω έρευνα ήρθε να επιβεβαιώσει παρόμοια ευρήματα προγενέστερων επιστημονικών μελετών.
Άσθμα
Κλινικές μελέτες έδειξαν ότι η χορήγηση σπιρουλίνας σε ασθενείς που έπασχαν από άσθμα, είτε σε συνδυασμό με τη φαρμακευτική αγωγή των ασθενών είτε κατ’ αποκλειστικότητα, είχε ως αποτέλεσμα τη σημαντική βελτίωση της πνευμονικής λειτουργίας και τη μείωση των επιπέδων της ανοσοσφαιρίνης Ε (IgE). Το γεγονός αυτό αποδίδεται τόσο στην αντιφλεγμονώδη δράση του γ-λινολενικού οξέος, όσο και στην υψηλή περιεκτικότητα της σπιρουλίνας σε αντιοξειδωτικές ουσίες, οι οποίες εξουδετερώνοντας ενδογενείς ή περιβαλλοντικούς οξειδωτικούς παράγοντες συντελούν πιθανότατα στην ανακούφιση των συμπτωμάτων που οφείλονται στην πνευμονική δυσλειτουργία, καθώς επίσης και στη γενικότερη ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος, λόγω των υψηλής βιολογικής αξίας πρωτεϊνών που περιέχονται στη σπιρουλίνα. Τα αποτελέσματα των ερευνών υποδεικνύουν ότι η σπιρουλίνα μπορεί να χρησιμοποιηθεί επικουρικά σε συνδυασμό με φαρμακευτική αγωγή για τη θεραπεία του άσθματος και σε βάθος χρόνου είναι δυνατό να συντελέσει στην ελάττωση των χρησιμοποιούμενων φαρμάκων.
Αναιμία
Κλινική μελέτη έδειξε ότι η χορήγηση σπιρουλίνας σε ενήλικα κορίτσια νεαρής ηλικίας που έπασχαν από αναιμία, είχε ως αποτέλεσμα τη σημαντική αύξηση των επιπέδων της αιμοσφαιρίνης στο αίμα τους, γεγονός που αποδίδεται στην περιεκτικότητα της σπιρουλίνας σε σίδηρο υψηλής βιοδιαθεσιμότητας. Επίσης, η χορήγηση 1g σπιρουλίνας για πενήντα ημέρες σε αναιμικά παιδιά προσχολικής ηλικίας είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση της απορρόφησης κάποιων θρεπτικών συστατικών όπως πρωτεΐνης και σιδήρου, καθώς και την αύξηση των επιπέδων αιμοσφαιρίνης.
Παρασκευή – δοσολογία
Η συνιστώμενη ημερήσια δοσολογία ανέρχεται στα 3-5g. Ωστόσο, Ως συμπλήρωμα διατροφής, η ελάχιστη συνιστώμενη ποσότητα είναι 3 γραμμάρια την ημέρα (περίπου ένα κουταλάκι του γλυκού σπιρουλίνα σκόνη, ή 6 δισκία των 500 mg). Δεδομένου ότι πρόκειται για μια καθαρή και φυσική τροφή, μπορείτε με ασφάλεια να πάρετε και μεγαλύτερη δόση, αφού πρώτα συμβουλευτείτε το γιατρό σας. Μπορείτε να την παίρνετε πριν, μετά ή κατά τη διάρκεια του γεύματός σας ή όποτε νιώθετε κουρασμένοι και με χαμηλά επίπεδα ενέργειας.
Ενδιαφέροντα στοιχεία για τη Σπιρουλίνα
– Η σπιρουλίνα έχει πάνω από 26 φορές περισσότερο ασβέστιο από το γάλα.
– Είναι 58 φορές πιο πλούσια σε σίδηρο, σε σχέση με το ωμό σπανάκι και 28 φορές πιο πλούσια σε σχέση με το ήπαρ του ωμού βοδινού.
– Σε μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο Journal of Experimental Neurology, ερευνητές διαπίστωσαν πως βοηθά στη μείωση της βλάβης του εγκεφάλου αρουραίων, που είχαν υποστεί εγκεφαλικό.
– Είναι 58 φορές πιο πλούσια σε σίδηρο, σε σχέση με το ωμό σπανάκι και 28 φορές πιο πλούσια σε σχέση με το ήπαρ του ωμού βοδινού.
– Σε μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο Journal of Experimental Neurology, ερευνητές διαπίστωσαν πως βοηθά στη μείωση της βλάβης του εγκεφάλου αρουραίων, που είχαν υποστεί εγκεφαλικό.
– λόγω τη υψηλής της περιεκτικότητας σε ασβέστιο, είναι πολύτιμο συμπλήρωμα διατροφής για τα παιδιά, τους ηλικιωμένους αλλά και τις εγκύους.
Προφυλάξεις – Παρενέργειες της Σπιρουλίνας
Πρόσφατη έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε συμπληρώματα διατροφής με την εμπορική ονομασία «Spirulina» στην ασιατική αγορά, έδειξε ότι το 95% των σκευασμάτων περιείχαν ηπατοτοξίνες. Θα πρέπει λοιπόν, να είμαστε πολύ προσεκτικοί όσον αφορά στην αγορά και κατανάλωση συμπληρωμάτων διατροφής, να δίνουμε ιδιαίτερη βάση στην σύσταση, την προέλευση και την σήμανση τους.
Αν και η σπιρουλίνα ακόμη και σε υψηλές δόσεις φαίνεται να είναι ασφαλής, σύμφωνα με το Ιατρικό Κέντρο του πανεπιστημίου του Μέριλαντ των ΗΠΑ, είναι πιθανόν, κάποιοι άνθρωποι να εμφανίσουν παρενέργειες όπως πονοκέφαλο, εφίδρωση, ναυτία ή δυσκολία συγκέντρωσης.
Η σπιρουλίνα εύκολα επιμολύνεται με μολυσματικούς παράγοντες, τοξικές ουσίες που ονομάζονται μικροκυστίνες, βαρέα μέταλλα από το περιβάλλον. Πρέπει να λαμβάνεται σχολαστική μέριμνα για την καθαρότητα του προιόντος. Έχουν σημειωθεί θάνατοι από προιόντα με αυξημένες συγκεντρώσεις βλαπτικών προσμίξεων. Η σπιρουλίνα αυτή καθεαυτή μπορεί να προκαλέσει αλλεργία σε ευαίσθητα άτομα, αύξηση ουρικού οξέος, διαταραχή πέψης.
Τα άτομα με φαινυλκετονουρία (PKU) πρέπει να αποφεύγουν τη λήψη σπιρουλίνας. Οι άνθρωποι με αυτή τη σπάνια πάθηση δεν μπορούν να μεταβολίσουν το αμινοξύ φαινυλαλανίνη. Η σπιρουλίνα αποτελεί πλούσια πηγή φαινυλαλανίνης. Οι ασθενείς με αυτοάνοση νόσο, όπως σκλήρυνση κατά πλάκας, ρευματοειδής αρθρίτιδα, λύκο, πρέπει να αποφύγουν την λήψη σπιρουλίνας, η οποία μπορεί να ενισχύσει το πρόβλημα της αυτοανοσίας. Η λήψη της σπιρουλίνας δε συνιστάται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού, λόγω έλλειψης επαρκών δεδομένων ασφάλειας για τις περιόδους αυτές.
Η σπιρουλίνα ενδέχεται να αλληλεπιδράσει δυσμενώς με φάρμακα που προκαλούν καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος όπως:
Adalimumab
Αζαθειοπρίνη
Κυκλοσπορίνη
Etanercept
Infliximab
Λεφλουνομίδη
Μεθοτρεξάτη
Μυκοφαινολάτη (CellCept)
Όπως στην περίπτωση όλων των βοτάνων όταν χρησιμοποιούνται για ιατρική χρήση, οι δοσολογίες που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση ιατρικών προβλημάτων είναι υψηλότερες των δοσολογιών που χρησιμοποιούνται για διατροφική χρήση. Πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα η σπιρουλίνα να είναι ελεύθερη προσμίξεων, να υπάρχει η ενδεικνυόμενη ιατρική παρακολούθηση για τον καθορισμό της δοσολογίας και της διάρκειας της θεραπείας προς αποφυγή παρενεργειών.
