Γιούχτας είναι ένα σημείο ορόσημο 15 χιλιόμετρα στη Νότια πλευρά της πόλη του Ηράκλειου έχει υψόμετρο 811 μέτρα έχει σημαντικό ρόλο στην περιοχή καθώς το ανθρωπόμορφο σχήμα του έχει δημιουργήσει μύθους για τον ρόλο του βουνού από την Μινωική εποχή ακόμα το βουνό έπαιζε σημαντικό ρόλο στην Μινωική ναυσιπλοΐα καθώς είναι το πρώτο βουνό που φαινόταν για όσους ερχόταν στην Κνωσσό.
Η σημασία του Γιούχτα στην λατρεία των Μινωιτών γιατί κατά την μυθολογία εδώ βρισκόταν ο τάφος του Δια.
Το γεγονός αυτό ενισχύεται από το γεγονός ότι το βουνό αν το κοιτάξεις από βορειοδυτικά η κορυφογραμμή του θυμίζει έντονα ανθρώπινο πρόσωπο που είναι ξαπλωμένο και κοιτάζει τον Κρητικό ουρανό. Το όνομα του βουνού ήταν "Ιυττός"(Κνωσσία Δίκτη) στην αρχαιότητα το όνομα Γιούχτας αποτελεί παραφθορά του Λατινικού Γιούπιτερ που σημαίνει Δίας ακόμα όμως και το Ιυττός μπορεί με παράφραση να γίνει Γιούχτας (Ιυττός,Ιυκτός,Γιούκτας).
Η πίστη των Μινωιτών για την θεά της φυσικής ευφορίας που πέθαινε και αναγεννιόταν κάθε χρόνο συνεχίστηκε επηρεασμένη από την αρχαία Ελλάδα με την γέννηση του Δία στο νησί και μετά με την μεταφορά της Ευρώπης εδώ μετά την αρπαγή της για να γεννήσει τους δυο γιους του , τον Μίνωα και το Ροδάμανθο τους βασιλιάδες της Κρήτης. Οι Κρητικοί αντίθετα από τους άλλους Έλληνες πίστευαν ότι ο Δίας δεν είναι αθάνατος αλλά πεθαίνει κι ανασταίνεται κάθε χρόνο συμβολίζοντας την δύναμη της φύσης που αναγεννιέται κάθε άνοιξη.
Ο Γιούχτας ήταν ιερό βουνό και ένα από τα σημαντικότερα ιερά κορυφής του μινωικού πολιτισμού εκεί βρέθηκε ναός 3700 ετών και 4 βωμοί ήταν κάτι σαν η ακρόπολη της Κνωσού.Ο Γιούχτας λοιπόν ένα μυθικό ανθρωπόμορφο βουνό που συμβολίζει τον
τάφο του Δία πατέρας θεών και ανθρώπων που ξάπλωσε ανάμεσα στα κρητικά βουνά τα οποία τον γέννησαν ανάμεσα στο Δικταίο άντρο και στο Ιδαίον άντρο που είναι χώροι που διεκδικούν την γέννηση του.
***
Στο Γιούχτα απάνω ανέβηκα κ' είδα την Κρήτη ολόρθη
να στέκεται σαν το θεριό απ' χει μαρμαρώσει .
***
Αντιφεγγίζει απ' τη Κνωσσό κι πέτρες σμιλεμένες
τις ιστορίες μολογούν που 'ναι βαθιά θαμμένες.
***
Κι ο Ψηλορείτης που κορφή ωσάν κι αυτήν δεν είδα
που 'χει το χιόνι απάτητο μα και κρουσταλλιασμένο
γλυκοφιλή τον ουρανό τον αστρογεννημένο.
***
Κι η Κρήτη κάθεται απαλά στα κύματα και πλέει
και ταξιδεύει μακριά μέσα στο χρόνο ρέει.
τα κύματα την κυβερνούν κι γη αναστενάζει
και σαν γυναίκα ξαπλωτή στον ήλιο , μέσα βράζει.
Πηγή
Ο σπήλιος Ζου και το νερό τσ' Αμάλθης
Τοίχοι στη Μακαριά
Πατητήρι και πιεστήριο στη Μακαριά
Φωτογραφίες από το Νησί. Στην μία διακρίνεται στο βάθος ο Ψηλορείτης ενώ στη άλλη ένα χαλασμένο μιτάτο.
Πούλου
Η σημασία του Γιούχτα στην λατρεία των Μινωιτών γιατί κατά την μυθολογία εδώ βρισκόταν ο τάφος του Δια.
Το γεγονός αυτό ενισχύεται από το γεγονός ότι το βουνό αν το κοιτάξεις από βορειοδυτικά η κορυφογραμμή του θυμίζει έντονα ανθρώπινο πρόσωπο που είναι ξαπλωμένο και κοιτάζει τον Κρητικό ουρανό. Το όνομα του βουνού ήταν "Ιυττός"(Κνωσσία Δίκτη) στην αρχαιότητα το όνομα Γιούχτας αποτελεί παραφθορά του Λατινικού Γιούπιτερ που σημαίνει Δίας ακόμα όμως και το Ιυττός μπορεί με παράφραση να γίνει Γιούχτας (Ιυττός,Ιυκτός,Γιούκτας).
Η πίστη των Μινωιτών για την θεά της φυσικής ευφορίας που πέθαινε και αναγεννιόταν κάθε χρόνο συνεχίστηκε επηρεασμένη από την αρχαία Ελλάδα με την γέννηση του Δία στο νησί και μετά με την μεταφορά της Ευρώπης εδώ μετά την αρπαγή της για να γεννήσει τους δυο γιους του , τον Μίνωα και το Ροδάμανθο τους βασιλιάδες της Κρήτης. Οι Κρητικοί αντίθετα από τους άλλους Έλληνες πίστευαν ότι ο Δίας δεν είναι αθάνατος αλλά πεθαίνει κι ανασταίνεται κάθε χρόνο συμβολίζοντας την δύναμη της φύσης που αναγεννιέται κάθε άνοιξη.
Ο Γιούχτας ήταν ιερό βουνό και ένα από τα σημαντικότερα ιερά κορυφής του μινωικού πολιτισμού εκεί βρέθηκε ναός 3700 ετών και 4 βωμοί ήταν κάτι σαν η ακρόπολη της Κνωσού.Ο Γιούχτας λοιπόν ένα μυθικό ανθρωπόμορφο βουνό που συμβολίζει τον
τάφο του Δία πατέρας θεών και ανθρώπων που ξάπλωσε ανάμεσα στα κρητικά βουνά τα οποία τον γέννησαν ανάμεσα στο Δικταίο άντρο και στο Ιδαίον άντρο που είναι χώροι που διεκδικούν την γέννηση του.
***
Στο Γιούχτα απάνω ανέβηκα κ' είδα την Κρήτη ολόρθη
να στέκεται σαν το θεριό απ' χει μαρμαρώσει .
***
Αντιφεγγίζει απ' τη Κνωσσό κι πέτρες σμιλεμένες
τις ιστορίες μολογούν που 'ναι βαθιά θαμμένες.
***
Κι ο Ψηλορείτης που κορφή ωσάν κι αυτήν δεν είδα
που 'χει το χιόνι απάτητο μα και κρουσταλλιασμένο
γλυκοφιλή τον ουρανό τον αστρογεννημένο.
***
Κι η Κρήτη κάθεται απαλά στα κύματα και πλέει
και ταξιδεύει μακριά μέσα στο χρόνο ρέει.
τα κύματα την κυβερνούν κι γη αναστενάζει
και σαν γυναίκα ξαπλωτή στον ήλιο , μέσα βράζει.
Πηγή
Ο τάφος του Δία
Για αυτόν πολλά έχουν γραφτεί. Ο πατέρας των θεών και ανθρώπων που γεννήθηκε στην Κρήτη πέθανε και τάφηκε κατά τους Κρητικούς στο ίδιο μέρος. Που είναι όμως ο τάφος του; Άλλοι τον ψάχνουν στο Γιούχτα, άλλοι στα Λασιθιώτικα βουνά και άλλοι στον Ψηλορείτη. Ο Καλλίνικος κατ' άλλους ο Επιμενίδης, κατηγορεί τους Κρητικούς σαν ψεύτες γιατί λέει δείχνουν τον τάφο του Δία, ενώ αυτός δεν πέθανε ποτέ αφού είναι αθάνατος. Όπως άκουσα από γέρους που έζησαν στο τέλος του 1800 μέχρι το 1950 - 60 αρκετοί Έλληνες αλλά προπαντός ξένοι επισκέπτες του χωριού ρωτούσαν που είναι του ΖΟΥ, του ΠΟΥΛΟΥ, και η ΜΑΚΑΡΙΑ. Ας αρχίσουμε από του ΖΟΥ. Στη ΝΑ πλευρά του λόφου Κεφάλα, απέναντι από τα Νικηφοριανά ή Μετόχι, και 100 μέτρα δυτικά του νερού τσ' Αμάλθης, είναι ένα σπήλαιο που η οροφή του έχει πέσει, ίσως από κάποιο σεισμό* και στον οποίο λεει ο θρύλος είναι θαμμένος ένας παλιός βασιλιάς και έχει πολύ χρυσάφι (Ο Ζευς κατά το Διόδωρο ήταν ο πρώτος Βασιλιάς της Κρήτης). Το σπήλαιο αυτό λέγεται σπήλαιο του ΖΟΥ (Δία) . Νομιμοποιούνται λοιπόν οι Ζουλιανοί - Ζουλακκιανοί - Ζωνιανοί, μέχρι να γίνει συστηματική έρευνα, να ισχυρίζονται ότι έχουν στο έδαφος τους τον τάφο του Δία και να λένε τη μαντινάδα:
- Του Δία είν' τα Ζωνιανά τόπος αγαπημένος
- γι αυτό ακόμα βρίσκεται στα σπλάχνα του θαμμένος.
* Στατιστική Ν. Σταυράκη σελ. 107 Σεισμοί στην Κρήτη: 21 Ιουλίου 365 π.Χ. Κατά τον Von Hoff δέκα πόλεις κατεστράφησαν εν Κρήτη. "Αλλ εάν είναι αληθές λέγει ο Dapper (σελ. 399) ότι εν Κρήτη υπήρχε τάφος του Διός είναι πρόδηλον ότι κατεστράφει ολίγον μετά ταύτα υπό σεισμού όστις συνέβη επί της πρώτης υπατείας του Ουάλεντος και Ουαλεντιανού και κατά το έτος 360 κατά το οποίον πλέον των εκατό πόλεων της νήσου ταύτης κατέπεσων. O Lacroix κατά το έτος 368 προσθέτει ότι υπό τον Γρατιανό μέγα, μέρος της Νήσου κατεκλύσθη υπό πλημμύρας.
Η Μακαριά
500 μέτρα πάνω από το τελευταίο σπίτι στα Αγγουριδιανά υπάρχει μια τοποθεσία που λέγεται Μακαριά. Ο θρύλος λέει πως εκεί ήταν μια αρχαία πόλη η Μακαρία και δεν το λέει μόνο ο θρύλος αλλά και τα πατητήρια, πάνω από δέκα, μισογκρεμισμένα βέβαια, με τα δοχεία τους, χτισμένα με αστρακάσβεστο δηλαδή λάσπη από τριμμένο κεραμίδι και ασβέστη. Υπάρχει ακόμα μια πέτρα διαστάσεων 1,5 x 0,50 μ. με σκαλισμένο ένα κύκλο και στις άκρες δύο παραλληλόγραμμες τρύπες 0,10 x 0,20 μ. που μάλλον σαν πιεστήριο εχρησίμευε (βλέπε φωτογραφία παρακάτω). Σε πολλά σημεία σώζονται τοίχοι (βλέπε φωτογραφία παρακάτω) άλλοι έμπηλοι και άλλοι όχι, χτισμένοι με ακατέργαστες πέτρες, πράμα που σημαίνει ότι είναι πολύ παλιοί. Στην "Ιστορία της Κρήτης" Β. Ψιλάκη 1ος Τ. σελ. 56 υποσ. 1 αναφέρεται: Ο Χόγαρθ λέγει ότι τα "ιδιωτικά οικήματα της εποχής εκείνης (προ 2000 π.Χ.) ήσαν ταπεινά χτισμένα με ακατέργαστους λίθους και πηλόν και χρησμένα εσωτερικώς με κονίαμα". Υπάρχουν ακόμα και τάφοι αλλά δεν ξέρω ποιας εποχής, μάλλον όχι παλιοί.
Η πατουχιά του Διογενή
Πριν φτάσομε στη Μακαριά από τον παλιό δρόμο, στη θέση Γάγλες σε μια πλάκα επάνω φαίνεται ένα αποτύπωμα ποδιού και το λένε "Η πατουχιά του Διογενή - Διγενή". Όταν ρωτούσα το Φραγκοστελή (Στυλ. Παρασύρη) να μου πει γιατί το λένε πατουχιά του Διγενή και αυτός μου εξηγούσε, όπως θα δούμε παρακάτω, παρατήρησα ότι έλεγε όχι Διγενή αλλά Διογενή και εγώ χαμογελούσα ειρωνικά γιατί, μαθητής του γυμνασίου τότε, νόμιζα ότι το έλεγε λάθος. Πενήντα χρόνια αργότερα διαβάζοντας κάποιο βιβλίο είδα ότι οι Ιδαίοι Δάκτυλοι και οι Κουρήτες ονομαζόταν "Δ - ι - ο - γενείς" δηλαδή έγιναν από το Δία, από το γένος του Δία, κάτι τέτοιο. Τότε θυμήθηκα το μπάρμπα μου το Φραγκοστελή και σκέφτηκα ότι μάλλον αυτός θα έπρεπε να χαμογελάσει ειρωνικά για 'μένα. Γιατί ο Διγενής όπως ξέρουμε ήταν ο Ακρίτας δηλαδή ο φρουρός των άκρων (συνόρων) που κυνηγούσε τους Απελάτες στα σύνορα της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Εδώ στην Κρήτη το ρόλο του Διγενή τον είχαν αιώνες πριν ο Τάλως οι Ιδαίοι Δάκτυλοι και οι Κουρήτες, που λεγόταν Διογενείς. Στην πλάκα αυτή λεει ο θρύλος πάτησε ο Διογενής ή Διγενής πέταξε το ραβδί του και έκοψε μια από τις δυο υψηλότερες κορυφές του Κουλούκωνα (Ταλαία όρη) και γι αυτό δεν είναι μυτερή και λέγεται Κουτσοτρούλης (χωρίς τρούλα - Κορυφή).
Το Νησί
Με αυτό το όνομα αναφέρεται μια αρχαία πόλη. Δίπλα στο Γαράζο υπάρχει μια τοποθεσία με αυτό το όνομα ακατοίκητη σήμερα αλλά στην "Τοπογραφία της Κρήτης" του Νικοστρ. Καλομενόπουλου το 1894 φέρεται να έχει έξι Ελληνικές Οικογένειες. Γι αυτό έχει γράψει και η κ. Αργίνη Φραγκούλη και διατυπώνει την άποψη, με επιφυλάξεις, ότι ίσως σ' αυτή τη θέση να υπήρξε μια από τις αρχαίες πόλεις Λάσος, Πανονία ή Δίον. Στα Χανιά επίσης υπήρχε χωριό με αυτό το όνομα. Αλλά και σε απόσταση περίπου 5 - 6 χιλιομέτρων από τα Ζωνιανά προς τον Ψηλορείτη υπάρχει τοποθεσία "Νησί" όνομα και πράμα που λένε γιατί από ανατολή και βορά ήταν η αποξηραμένη σήμερα Ρουσσα - λίμνη από τη δύση ο ποταμός Οάξης και από το νότο ένας μικρός παραπόταμός του. Σ' αυτόν τον παραπόταμο στη θέση Μάχα, ψηλά στη μέση του δέτη υπάρχει υπόλοιπο τοίχου που δεν εξηγείται ούτε πως ούτε γιατί χτίστηκε. Στην ίδια περιοχή έχει βρεθεί και λίθινο κοπτικό εργαλείο σαν τσεκούρι. Ο τόπος πάνω στο Νησί έχει αρκετά μικρά κομμάτια από πήλινα αγγεία. Σήμερα είναι μιτατοκάθισμα των "Μπουχουρήδων".
Οι Ιδαίοι Δάκτυλοι - Τοποθεσία Πούλου
Οι Ιδαίοι Δάκτυλοι σύμφωνα με τη μυθολογία ήσαν οι γίγαντες που γεννήθηκαν στην Ίδη εξ ου και Ιδαίοι, που είχαν αποστολή να προστατεύουν το Δία όταν αυτός ήταν μικρός. Για το πως και που γεννήθηκαν υπάρχουν πολλές εκδοχές που μπορεί κανείς να τις βρει στην "Κρητική Μυθολογία" του Ν. Ψιλάκη. Εδώ θα αναφέρω δυο που σχετίζονται με το χωριό μας. Ο ένας λεει ότι όταν κοιλοπονούσε η Ρέα το Δία, για να μη φωνάξει και την ακούσει ο Κρόνος, έμπηξε τα δάκτυλά της στη Γη. Από κάθε δάκτυλό της, που φυσικά άφησε το αποτύπωμά του, ξεπήδησε ένας γίγαντας δηλαδή δέκα συνολικά που ονομάστηκαν Ιδαίοι διότι γεννήθηκαν στην Ίδη και Δάκτυλοι, από τα δάκτυλα της Ρέας. Αυτοί ανέλαβαν τη φύλαξη του Δία. Ο άλλος ότι μια νύμφη που λεγόταν Αγχιάλη έπιασε με τα δάκτυλα της Οαξία Γη και από αυτή ξεφύτρωσαν οι δέκα άνδρες που ονομάστηκαν Ιδαίοι Δάκτυλοι. Τι είναι όμως η Οαξία Γη; Όπως είναι γνωστό, τα Ζωνιανά τα διασχίζει ο ποταμός Μυλοπόταμος από τον οποίο πήρε το όνομα και η επαρχία. Αυτός στην αρχαιότητα λεγόταν Οάξης (το αναφέρει ο Βιργίλιος, βλέπε και εγκυκλ. ΗΛΙΟΣ). Ξεκινά από τον Ψηλορείτη, περνά από τα Ζωνιανά, Δισκούρι, δίπλα από το Γαράζο, Μουρτζανά, Πέραμα και χύνεται στο στόμιο μεταξύ Πανόρμου και Σκαλέτας. Σήμερα λέγεται Γεροπόταμος. Γη λοιπόν του Οάξη έπιασε η Αγχιάλη και κοντά στην Ίδη δηλαδή στα Ζωνιανά. Αλλά κι αν υποτεθεί ότι, όταν λέμε Οαξία Γη, εννοούμε τη Γη της αρχαίας Οάξου (Αξού) δεν αλλάζει τίποτε γιατί στην αρχαιότητα όλη η περιφέρεια των Ζωνιανών και Ανωγείων ανήκαν στο βασίλειο της Οαξού (Αξού). Άρα Οαξία ήταν και η Γη των Ζωνιανών. Γεννάται τώρα ένα άλλο ερωτηματικό. Που έμπηξε τα δάκτυλα της η Ρέα και ποια είναι τα αποτυπώματα των χεριών της; Το ένα χέρι είναι σίγουρα στου Πούλου. Είναι το μέρος που τελειώνει ο Οάξης (Θέση Μεσορούκουνο) και αρχίζουν πέντε ρυάκια να ανηφορίζουν προς τον Ψηλορείτη που αν τα δεις από ψηλά νομίζεις πως είναι μια γιγαντιαία ανοιχτή παλάμη χεριού, που σα να μουντζώνει, να δίνει πούλο όπως λέμε στην Κρήτη (γι αυτό λέγεται Πούλου). Αυτά τα ρυάκια - αποτυπώματα δακτύλων - είναι του Νησιού, του Καβδελιό, τα Ζουριδόσπηλια, του Πελεκατού και του Λαγκοπεράματος. Συνοψίζοντας όσα είπαμε παραπάνω έχουμε: Ιδαίοι το μέρος είναι στην Ίδη, Δάκτυλοι τα ρυάκια είναι σαν δάκτυλα ανοιχτά - Πούλος, Ο ποταμός λέγεται Οάξης - Οαξία Γη άρα: εκεί πρέπει οι αρχαίοι να τοποθετούν το ένα χέρι της Ρέας.
Μια περίεργη φωτογραφία
Σε κοντινή απόσταση από το σπήλαιο Ζου και το νερό τσ' Αμάλθης υπάρχει αυτό που φαίνεται στη φωτογραφία παρακάτω. Τι να 'ναι άραγε;
Πηγή:
http://aorata-gegonota.blogspot.gr/
